Marktleider CleanLease zet in op forse reductie energieverbruik en CO2 uitstoot.

Toen oud-verpleegkundige en kunstenaar Maria Koijck in 2021 bovenstaande foto liet maken van alle wegwerpmaterialen die er tijdens haar operatie en verblijf in het ziekenhuis waren gebruikt, maakte ze van een abstract vraagstuk een concreet en acuut probleem. CleanLease, markt-leider op gebied van textielreiniging en textielverhuur in Nederland en België, pleit al jaren voor de overstap van disposables naar reusables.

Overstappen van disposable naar reusable

Het lijkt voor de hand liggend dat reusable producten milieuvriendelijker zijn dan disposable producten. Toch heeft decennialang ‘het gemak’ en – onder druk van de overheid en zorgverzekeraars – de lage prijs de boventoon gevoerd bij de inkoop van kleding en andere materialen voor de OK. Daarin is gelukkig de laatste jaren een kentering zichtbaar. Bedrijven en organisaties zijn zich steeds meer bewust van hun aandeel in de klimaatverandering en voelen de druk en verantwoordelijkheid om daar verandering in te brengen.

Steeds meer ziekenhuizen overwegen de overstap van disposables naar reusables. Bijkomend voordeel van de inzet van reusable artikelen, naast de positieve impact die dit heeft op het milieu, is dat het verbruik afneemt. Ziekenhuizen merken dat personeel minder waarde toekent aan disposable kleding, terwijl de milieuimpact van de productie van disposables groot is.

In co-creatie met ziekenhuizen

Met de reusable Groene OK lijn worden de ziekenhuizen geholpen om de afvalberg drastisch te verminderen, maar ook het energieverbruik en CO2 uitstoot fors te verlagen. Verschillende ziekenhuizen, waaronder het Spaarne Gasthuis, Amsterdam UMC, Maxima Medisch Centrum, Flevoziekenhuis en het Zaans Medisch Centrum, toonden interesse in dat concept. In co-creatie met deze ziekenhuizen is de Groene OK lijn doorontwikkeld. In pilots werd het ‘basisproduct’ langdurig getest door personeel. Deze samenwerking stelde het bedrijf in staat om optimaal draagcomfort te borgen. Zo is het Eco Medisuit ontwikkeld in samenwerking met het Spaarne Gasthuis en de OK muts met Amsterdam UMC, locatie AMC.

“Verbranding van afval is per definitie niet circulair. Voorkomen van afval en het faciliteren van hergebruik is dat wel.”

In samenwerking met de hele keten

Er worden steeds meer nieuwe producten en diensten ontwikkeld vanuit een circulaire visie. “Natuurlijk kunnen we ervoor kiezen om te focussen op onze eigen schakel, maar ketensamenwerking is onontbeerlijk als je écht impact wilt maken. En dat willen wij”, aldus ceo Theo Lantinga. “Daarom verbinden we de verschillende schakels uit de hele keten: van klantwens tot productie, reinigingsproces en uiteindelijk de circulaire verwerking van onze end-of-life producten tot nieuwe producten”.
Als voorbeeld noemt Lantinga de samenwerking met Frankenhuis. In 2021 werd met deze partner in textielrecycling een overeenkomst afgesloten voor het recyclen (upcyclen) van 350.000 kg textiel dat opnieuw ingezet wordt als nieuwe textiele grondstoffen.

Een ander voorbeeld is de samenwerking met de textielleveranciers. Voor de OK kleding kiest men voor een mix van polyester/katoen, omdat dat ongeveer twee keer langer meegaat dan gewoon katoen. De milieubelasting in de wasserij is dankzij het toenemende aandeel van polyester fors aan het dalen omdat polyester tijdens het reinigen minder water absorbeert dan katoen en een veel kortere droogtijd heeft. Het bedrijf werkt ook steeds vaker met gerecycled polyester, waardoor het gebruik van kostbare grondstoffen sterk verminderd wordt.

Investeren in aparte sterilisatie unit

De Groene OK lijn omvat ook chirurgische jassen die moeten voldoen aan strenge eisen. Zo moeten deze jassen volgens vastgestelde normen en protocollen gesteriliseerd worden. Kan dit sterilisatieproces worden uitgevoerd in een ‘standaard’ industriële wasserij? “Nee, dat kan niet en daarom biedt geen enkele andere wasserij in Nederland deze dienst aan,” antwoord Emiel Hagens, operationeel directeur bij CleanLease desgevraagd. “Maar het uitvoeren van operaties vormt het hart van de OK, daarom wilden we ook daarvoor een reusable alternatief kunnen bieden”.

Om die reden is er geïnvesteerd in een speciale vestiging, CleanLease Medical, die voldoet aan die strenge eisen. Het bedrijf is gecertificeerd conform ISO 13485 en ISO 14001 en is geregistreerd in het MVO-Register.

Objectieve meting milieuimpact

Pleiten voor reusable producten die gewassen moeten worden, is dat als wasserij niet preken voor eigen parochie? “Natuurlijk leveren reusable artikelen onze wasserijen meer werk op, maar dat is niet onze voornaamste drijfveer. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken wijzen uit dat reusable producten minder schade aanrichten aan het milieu en klimaat dan disposable producten. Dát is onze drijfveer”, aldus Lantinga.

Ook lijkt het tegenstrijdig dat een reusable kledingstuk dat meermaals gewassen moet worden een lagere milieuimpact heeft dan een disposable product dat na gebruik weggegooid wordt. Hagens begrijpt dat wel, toch is het niet terecht. “De carbon footprint van een disposable dat gemaakt wordt en direct na gebruik feitelijk waardeloos wordt, is vele malen ongunstiger dan de carbon footprint van een product dat meermaals hergebruikt kan worden. En onze wasprocessen gebruiken maar minimaal water en volledig biologisch afbreekbare wasmiddelen.”

CleanLease laat de milieuimpact van de artikelen uit de Groene OK lijn berekenen met behulp van de Modint EcoTool. Dit is een objectief systeem om de mate van duurzaamheid van een product te bepalen. Hierbij wordt rekening gehouden met de gehele levenscyclus: van de selectie van de grondstoffen en de productie van het garen tot en met de recycling aan het eind van de levenscyclus. Zo maakt het bedrijf de milieutechnische winst van haar reusable artikelen inzichtelijk.

Het prijskaartje van een reusable product

Alle duurzaamheidsambities ten spijt, bij aanbestedingen en contracten draait het in de praktijk toch vaak nog sec om de inkoopprijs. De inkoopprijs van een disposable wordt daarbij 1-op-1 vergeleken met de inkoopprijs van een reusable. Die vergelijking gaat op meerdere fronten mank. Allereerst wordt een reusable product niet na eenmalig gebruik weggegooid en neemt het totale verbruik bij de overstap naar reusable producten af. Bij de inzet van een disposable product zitten bovendien nog veel verborgen kosten (afvalkosten, opslagruimte, aparte logistieke stroom, voorraadbeheer) die in een vergelijk vaak niet mee worden genomen. Tenslotte zouden zorgverzekeraars een belangrijke stap kunnen zetten door de milieutechnische winst – ofwel de verborgen opbrengst – van een reusable artikel mee te nemen in hun financiering richting de zorg.

“We geloven heilig in onze duurzame koers, anders zouden we er niet volop in investeren. Gelukkig zien we ook de markt in beweging komen; er komt steeds meer vraag naar reusable producten”, besluit Lantinga. “Als de overheid en de zorgverzekeraars de transitie nu ook daadwerkelijk gaan aanjagen en faciliteren, dan kunnen we samen écht flinke stappen vooruit gaan zetten!”