Begin oktober dit jaar brachten de leden van Dutch Laundry Managers (DLM) een bliksembezoek aan Noord-Macedonië. In dit studieprogramma lag de focus op het bezoeken van ateliers.
Het eerste bezoek werd gebracht aan atelier Galateks. Hier kregen de leden uitleg over de samenwerking die wasserij Lavans uit Helmond met dit bedrijf is aangegaan. De heer Borce, eigenaar van Galateks, heeft naast zijn reguliere productie een apart atelier opgezet voor het vervaardigen van werkkleding voor Lavans. De grondstoffen regelt Lavans. Voor de lokale coördinatie van de productie werkt Lavans samen met Alfred Schönbeck, consultant in kleding. Alfred heeft in het verleden voor Havep in Tunesië gezeten en woont en werkt nu in Noord-Macedonië.
Groepsfoto voor atelier van Galateks-Lavans.
Atelier van Lavans
De orders aan werkkleding zijn beperkt in aantallen en met een eigen kledinglijn divers in uitvoering. Juist daarom was Lavans op zoek naar een oplossing om de leverafspraken met de klant binnen de gewenste tijd na te kunnen komen. “Met deze samenwerking is dat doel bereikt” aldus Tristan van der Waart, directeur van Lavans en lid van DLM. Het atelier is groot maar kleinschalig genoeg om deze orders tijdig en in korte tijd te verwerken. Iedere donderdag rollen de opdrachten in het atelier uit de computer en drie weken later staat de werkkleding voor uitgifte gereed in Helmond. Noord-Macedonië bevindt zich weliswaar buiten Europa, maar met een afstand van 2000 km van Nederland is dat te berijden. Een wekelijks transport zorgt voor de toelevering van grondstoffen en aflevering van de werkkleding. De medewerkers in dit atelier zijn in dienst van Galateks maar werkzaam voor Lavans. In Nederland is vitaliteit van medewerkers de bouwsteen voor zakelijk succes. Ook in het atelier in Noord-Macedonië heeft Lavans deze visie voortgezet door samen met het lokale management diverse initiatieven op dit gebied in gang te zetten.
Het tweede bezoek werd gebracht aan het atelier van HAVEP. Eerder dit jaar mocht DLM het nieuwe bedrijfspand van HAVEP in Goirle bezoeken. Hier, in Noord-Macedonië, werd getoond hoe de bedrijfskleding van HAVEP wordt geproduceerd. Het atelier is tien jaar geleden gebouwd. Dragana Jakimovska werkt al 32 jaar bij het bedrijf. Haar zus Margarita Jakimovska zou ooit een paar maanden hulp komen bieden, maar werkt er inmiddels ook 29 jaar. Beide dames managen dit bedrijf waar momenteel 140 medewerkers werkzaam zijn.
Bezoek aan HAVEP
Opvallend was de hoeveelheid items die gemaakt worden voor een artikel. Een zakje, lusje, afdekklepje reflecteerbandje ed.; alles wordt één voor één toegevoegd aan een artikel. Voor een werkoverall kan het aantal items al snel oplopen tot 80 stuks! De productie was hier duidelijk grootschaliger.
Het nuttige werd met het aangename verenigd door een bezoek aan Tikves wijnmakerij, opgericht in 1885 in een regio met een eeuwenoude wijntraditie. De druiven die voor deze kwaliteitswijn worden gebruikt groeien geografisch op dezelfde lijn als Bordeaux in Frankrijk, Toscane in Italië en de Napa Vallei in de VS. Een ideaal klimaat om volle, complexe druiven te laten groeien met een rijk en fruitig aroma. En dat was te proeven!
De avond werd doorgebracht in Skopje, de hoofdstad van Noord-Macedonië. De stad is gelegen in het noorden van het land, aan de rivier de Vardar. Het gehele stedelijke gebied, dat aan Kosovo grenst, heeft ongeveer 595.000 inwoners en is daarmee de grootste stad van Noord-Macedonië.
Het laatste programmaonderdeel betrof een bezoek aan de Nederlandse ambassade. Ambassadeur Robert Dekker vertelde de leden van DLM over de uitdagingen en complexiteiten waarmee het land te maken heeft sinds het zich als één van de deelrepublieken van het voormalige Joegoslavië, in 1991 onafhankelijk verklaarde onder de naam Macedonië. Ivan Iliev, regionaal ambtenaar Economie & Handel, vertelde over de kansen en perspectieven als je zaken wilt doen in Noord-Macedonië. Het fiscale regime is gunstig ten opzichte van landen als Servië, Slovenië en Polen. De loonkosten zijn laag, maar de politieke situatie brengt ook risico’s met zich mee. Voor bedrijven die in dit land zaken willen doen is een bezoek aan de ambassade aan te bevelen. Gebleken is dat het zeker mogelijk is om in dit land succesvol te ondernemen.
