Er wordt veel geschreven over microplastics, ook in relatie tot het wassen van kleding en textiel. We zullen eerst ingaan op de vraag wat microplastics nu eigenlijk zijn en waarom ze een probleem kunnen zijn. Daarna zullen we ingaan op het ontstaan van microplastics en welk rol het wassen van textiel daarin speelt. Als laatste zullen we ingaan op hoe de uitstoot van microplastics beperkt kan worden en wat het item microplastics voor de wasserij- en textielreinigingsbranche zou kunnen betekenen.
Wat zijn microplastics?
Microplastics zijn plastic deeltjes kleiner dan 5 mm. Het gaat dus niet alleen om vezels maar om deeltjes in allerlei vormen. Het probleem van deze microplastics is dat zij in steeds grotere hoeveelheden in de natuur voorkomen, omdat zij persistent zijn. Persistent betekent dat zij nagenoeg niet afbreekbaar zijn. Onderzoek toont aan dat deze microplastics overal in de wereld aangetoond kunnen, tot zelfs in samples van sneeuw in de poolgebieden. Recent onderzoek heeft zelfs aangetoond dat zij ook in het menselijk lichaam teruggevonden kunnen worden. Er is nog onvoldoende onderzoek beschikbaar om te bepalen hoe en in welke mate dit risico’s voor de gezondheid met zich mee zou kunnen brengen. De Nederlands overheid past daarom het voorzorgsprincipe toe. Dat betekent dat het verspreiden van microplastics zo veel mogelijk moet worden voorkomen.
Textiel en microplastics
Hoe komen microplastics nu eigenlijk in het milieu? Dat kan op heel veel verschillende manieren en vanuit diverse bronnen. Recent onderzoek van TNO heeft aangetoond dat er jaarlijks enige duizenden tonnen microplastics vrijkomen in Nederland. In figuur 1 staat weergegeven in welke sectoren microplastics vrijkomen en hoeveel.
Autobanden zijn de dus de belangrijkste bron van microplastics, gevolgd door de verpakkingsindustrie. Textiel is pasnummer vier in deze lijst. Het wasproces en de vezels die daarbij vrijkomen in het waswater en bij het droogproces zijn belangrijke bronnen. Voor textiel is het belangrijk dat wij ons realiseren dat katoenvezels geen onderdeel vormen van het microplastic probleem. Katoenvezels bestaan uit cellulose en zijn dus biologisch afbreekbaar. Het gaat bij de microplastics dus om de synthetische materialen, zoals polyester en polyamide. Drycleaning, oftewel textielreiniging in oplosmiddelen, heeft een bijzondere positie in dit dossier. Omdat alle vrijkomende vezels in dit reinigingsproces worden opgevangen in het destillatieresidu, draagt dit proces niet bij aan de verspreiding van microplastics.
Meten van microplastics
Het meten van microplastics is nog niet zo eenvoudig. Want als je het afvalwater van een wasmachine gaat filteren, blijven er op het filter niet alleen de gezochte microplastics achter, maar natuurlijk ook de katoen- en wolvezels, restanten van het uitgewassen vuil en restanten van het wasmiddel. Vanuit het netwerk ”Iedereen draagt bij”, waarbij ook FTN en TKT zijn aangesloten is door Rijkswaterstaat in 2022 aan TNO de opdracht gegeven om een “universele meetmethode” te ontwikkelen. Saxion Hogescholen en TKT hebben dit onderzoek ondersteund door middel van het leveren van samples. Met deze methode, Thermische Extractie Desorptie Gaschromatografie/Massaspectrometrie (TED-GCMS), kan de aanwezigheid en hoeveelheid van polyester en polyamide aangetoond worden, doordat deze gescheiden kunnen worden van de overige verbindingen in het filtraat (figuur 2).
Het voorkomen van de uitstoot van microplastics
Filters worden vaak genoemd als een mogelijke oplossing. In Frankrijk zijn sinds kort filters verplicht op nieuwe consumentenwasmachines. Een voorbeeld van een dergelijk filter is het speciaal voor microplastics ontwikkelde filter van het bedrijf PlanetCare. Nu worden er als sinds jaar en dag ook in de wasserij filters gebruikt om pluizen en vezels af te scheiden, bijvoorbeeld voor waterhergebruik of om de afvalwaterlasten te verminderen. In het kader van het bovengenoemde onderzoek heeft TKT ook een aantal afvalwatermonsters aangeleverd uit de wasserij, voor en na passage door een dergelijk pluizenfilter.
De eerste serie monsters is genomen van het afvalwater van een bedrijfskleding wasserij (wasserij 1), voor en na passage van een 75 mu afvalwaterfilter met een dieptefilter (zie figuur 3). De tweede serie monsters is genomen bij een gezondheidszorgwasserij (wasserij 2), voor en na passage van een 150/250 mu trommelfilter (zie figuur 4). De resultaten van de analyse van de beide monsters door TNO worden gegeven in de tabel hieronder (tabel 1).
Uit dit eerste oriënterende onderzoek blijkt dus dat met deze filters een significante reductie van de microplastic uitstoot bereikt kan worden.
Wat betekent het microplastic issue nu voor de branche?
Het is in ieder geval iets wat in de nabije toekomst zijn effect op de branche zal hebben. Dit is een onderwerp dat nu al in sommige tenders aan de orde komt en de verwachting is dat dit toe zal nemen. In een bijeenkomst van het netwerk ”Iedereen draagt bij” werd door het ministerie al aangegeven dat maatregelen voor de consumentenmarkt in voorbereiding zijn. Hierbij zou kunnen worden gedacht aan de verplichting om op nieuwe consumentenmachines filters te plaatsen of aan een verplichting om kleding eerst gecontroleerd te wassen voordat het verkocht mag worden. Of dit ook gaat gelden voor de professionele wassector is nog onduidelijk. Gezien deze ontwikkelingen en de positieve resultaten van het eerste oriënterende onderzoek lijkt het in ieder geval zinvol om vooruitlopend op eventuele verplichte maatregelen en regelgeving al kennis en ervaring op te doen hoe de uitstoot van microplastics zoveel mogelijk beperkt kan worden door het efficiënt toepassen van pluizenfilters in de wasserij.
