Ondernemers blijven negatief over het Nederlandse ondernemingsklimaat. Een meerderheid (67%) vindt dat het de afgelopen 5 jaar is verslechterd. Meer dan de helft verwacht op korte termijn geen verbetering. Bijna 40% noemt Nederland onaantrekkelijk om in te ondernemen. Dit blijkt uit de Nationale Peiling Ondernemingsklimaat 2025 van VNO-NCW en MKB-Nederland.

Ook over politiek en bestuur zijn ondernemers negatief. Volgens de ondernemersorganisaties is het terecht dat het kabinet de zorgen serieus neemt. In een brief over het verdienvermogen van Nederland, die binnenkort wordt besproken, doen zij voorstellen om het ondernemersklimaat te verbeteren. 

Ondernemers kennen de politiek veel invloed toe op hun keuzes, maar zijn ontevreden (80%) over de betrouwbaarheid en stabiliteit van politiek en bestuur. Driekwart vindt dat beide te weinig oog hebben voor hun belangen. Dit kabinet zet de economie en het bedrijfsleven hoog op de agenda en wil met diverse toppen de voornaamste problemen aanpakken, maar ondernemers willen eerst resultaten zien. 

Grootste knelpunten 

De grootste zorgen van ondernemers zijn regeldruk, vergunningverlening, loonkosten, werkgeverslasten, belastingen, premies en de krapte op de arbeidsmarkt. Ze zijn weinig hoopvol dat deze zorgen worden opgelost. Ze zien op deze onderwerpen niet alleen een verslechtering in de afgelopen jaren, maar verwachten ook dat het de komende jaren erger wordt. Mogelijk kan het Ondernemerspact, waar nu aan wordt gewerkt, verandering brengen. De aanpak van regeldruk is een speerpunt van dit kabinet, maar het duurt even voordat ondernemers daar iets van merken. 

Ondernemers (71%) zien polarisatie als een bedreiging voor het ondernemersklimaat. Meer dan de helft maakt zich zorgen over internationale spanningen. 

Stoppen of vertrekken 

De meerderheid van de ondernemers (61%) ziet toekomst voor hun bedrijf in Nederland. Een groeiend deel overweegt echter te vertrekken of te stoppen: 1 op de 5 overweegt dit jaar te stoppen (2 jaar geleden nog 10%) en 17% denkt erover om met (een deel van) het bedrijf uit Nederland te vertrekken. 

Ruim een kwart zegt dit jaar niet meer in Nederland te investeren. VNO-NCW en MKB-Nederland maken zich zorgen over de teruglopende bedrijfsinvesteringen. 

Ondernemers zijn positiever over hun eigen bedrijf dan over de economie als geheel. Ruim een derde beoordeelt de huidige economie als goed, maar bijna de helft (46%) is somber of onzeker over de economische verwachtingen. Ruim 60% beoordeelt de huidige situatie van het eigen bedrijf als goed, 55% is optimistisch over dit jaar. De COEN-enquête laat zien dat het ondernemersvertrouwen voor het eerst in ruim een jaar weer licht is gedaald. Het vertrouwen onder bedrijven is nu al meer dan 3 jaar negatief. 

Over de peiling 

De Nationale Peiling Ondernemingsklimaat is uitgevoerd door KiesKompas in opdracht van VNO-NCW en MKB-Nederland. Een representatieve populatie (naar grootte en sectoren) van 3.100 ondernemers is ondervraagd.