2023 was het natste jaar ooit gemeten. Het water viel met bakken uit de lucht, honderden millimeters meer dan gemiddeld. Toch gaan we steeds vaker last krijgen van een watertekort. Volgens het KNMI viel 2023 namelijk in de top 5 van droogste jaren sinds het begin van metingen in 1901. En met klimaatverandering in het achterhoofd verwachten experts dat zulke periodes van extreme regenval én droogte steeds vaker zullen voorkomen. Wat betekent dat voor de branche?

Het ‘waterprobleem’ heeft alles te maken met de klimaatverandering. Het is de afgelopen 30 jaar warmer, droger én natter geworden. Weerrecords worden steeds weer verbroken. Zo werd het hitterecord van meer dan 40 graden in 2019 pas over tientallen jaren verwacht.

In Nederland hebben we een efficiënt systeem van drainagebuizen, sloten, vaarten en gemalen aangelegd. Dit zorgt ervoor dat regenwater snel naar de zee wordt afgevoerd, wat handig is bij hevige regenval om overstromingen te voorkomen. Maar tijdens droge periodes is dat water al verdwenen. Omdat het in de zomer, wanneer de verdamping het hoogst is, minder regent dan de rest van het jaar, zijn deze droge periodes onvermijdelijk.

Water vasthouden

Waterschappen proberen daarom het water zo veel mogelijk vast te houden in sloten en waterbergingsgebieden. De bodem is de grootste plek waar water kan worden opgeslagen, maar door de verstening van Nederland wordt dat lastiger. Inmiddels is de bodem op veel plekken verzadigd en staan sloten en kanalen vol. De waterschappen kunnen dan niets anders doen dan het water afvoeren naar zee.

Nederland moet dus leren om water vast te houden voor droge tijden. En dat is nog een opgaaf. Uit onderzoek van NRC blijkt dat vijf van de tien waterbedrijven onvoldoende capaciteit hebben om in droge periodes genoeg water te leveren.

Vicieuze cirkel

We zitten in een vicieuze cirkel van droogte en overstromingen. Volgens het RIVM zal er tegen 2030 een tekort aan drinkwater ontstaan. Er zijn oplossingen, maar die vereisen aanpassingen: “Water moet worden opgeslagen, ondergronds of bovengronds, en beide vergen ruimte,” zegt Jan Peter van der Hoek, hoogleraar drinkwatervoorziening aan de TU Delft.

Om meer water op te slaan, kunnen sloten en rivieren worden verbreed en kunnen reservoirs worden aangelegd. “De huidige infrastructuur is hier nog niet op ingericht, dus er zijn forse investeringen nodig,” aldus Van der Hoek.

Zo sloeg het Alblasserdamse bedrijf Oasen al alarm. “Zonder extra maatregelen is het onmogelijk iedereen in 2030 van betrouwbaar drinkwater te blijven voorzien,” zo stelt het bedrijf. Volgens Oasen gaat de vraag naar drinkwater stijgen met 8 miljard liter per jaar in 2030. Tot 2050 neemt dit toe naar 14 miljard liter. Oasen stimuleert bewust en zuinig drinkwatergebruik bij haar klanten. Oasen: “Desondanks is de opgave om genoeg drinkwater te blijven leveren in de toekomst niet haalbaar zonder aanvullende winlocaties. Daarvoor is Oasen afhankelijk van de overheid voor het krijgen van vergunningen. Die trajecten zijn complex en tijdrovend.”

Heb je plannen om na 2030 je bedrijf uit te breiden, is het dus nog maar de vraag of je extra water kunt realiseren. Het bedrijf zegt dat er steeds meer inspanning nodig is om schoon drinkwater te blijven leveren. Klimaatverandering en lozingen van ongewenste stoffen hebben effect op de kwaliteit van drinkwaterbronnen. Een stevige inzet is nodig om de waterkwaliteit van drinkwaterbronnen te verbeteren. Het drinkwaterbedrijf doet daarom een beroep op de partijen die daar wel over gaan. Wat niet in drinkwaterbronnen terecht komt, hoeft Oasen als drinkwaterbedrijf er niet uit te halen.

Om de kwaliteit van het drinkwater te kunnen blijven houden, zijn de waterprijzen flink gestegen. Het gemiddelde tarief steeg met ruim 10%. Dat is vergelijkbaar met de stijging waarmee huishoudens te maken kregen. De drinkwaterprijs is een optelsom van verschillende kosten en de drinkwatertarieven stijgen het komende jaar en die trend zal waarschijnlijk nog een paar jaar duren.

Duurzaam omgaan met afvalwater

Op dit moment zijn er geen speciale regels voor de lozing van ons afvalwater. Het is waarschijnlijk dat daar in de toekomst wel strengere maatregelen voor worden ingevoerd, door de verwachte toenemende schaarste aan water en strengere milieueisen. Die strengere richtlijnen worden nu al ingevoerd voor het stedelijk afvalwater. Daarin staan randvoorwaarden voor de rioolwaterzuivering om op termijn energieneutraal te worden.

Dus het kan gebeuren dat door strengere wetten de eisen aan afvalwaterzuiveringsinstallaties worden opgeschroefd, of dat ze zelfs niet genoeg capaciteit hebben. Dat is ook niet handig als je je bedrijf wilt uitbreiden en je afvalwater niet kwijt kunt. En deze regels kunnen per regio verschillen, dus het is lastig om te voorspellen wat je precies kunt verwachten.

Bij Nedlin hebben ze vast actie ondernomen. “We zien dat water in de toekomst een schaars goed wordt. Het wordt duurder om te gebruiken en er komt strengere regelgeving. Daarom hebben we tijdens de nieuwbouw van de healthcare wasserij naast de bestaande hospitality wasserij ook geïnvesteerd in een hydrowaterzuiveringsinstallatie. Het afvalwater dat we daar overhouden gebruiken we voor onze was voor de zorg”, legt Stef de Win uit. Het water wordt met deze zuiveringsinstallatie gereinigd. “Je krijgt dan water van drinkkwaliteit, maar met een hoge temperatuur van zo’n 40 graden. Dat bespaart je water, je hoeft het niet te lozen en je bespaart heel veel energie. Per saldo gebruik je dus voor twee fabrieken minder water.”

Voor de textielbranche betekent het ‘waterprobleem’ in het land dat duurzaamheid en efficiënt waterbeheer nog steeds cruciaal zijn en blijven. Door bij te dragen aan duurzaam waterbeheer moeten we samenwerken binnen de branche en met wetenschappers en beleidsmakers om waterverbruik minimaliseren, afvalwater te reinigen en hergebruiken, en zo bijdragen aan een veerkrachtig en duurzaam waterbeheer.