Kunnen textielservicebedrijven blijven rekenen op voldoende waterinname?
Op 24 juni 2024 presenteerde de minister van Infrastructuur en Waterstaat het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing aan de Tweede Kamer. Dit plan, ontwikkeld in samenwerking met diverse organisaties zoals provincies, gemeenten, waterbedrijven en brancheorganisaties, heeft als doel het drinkwaterverbruik in Nederland aanzienlijk te verminderen. Voor textielservicebedrijven, die aanzienlijke hoeveelheden water verbruiken, kunnen met name op termijn de implicaties van het plan groot zijn.
Stijgend gebruik van drinkwater
Het plan is opgesteld omdat de vraag naar drinkwater stijgt. De oorzaken hiervan zijn bevolkingsgroei, toename van economische activiteit en een hoger huishoudelijk waterverbruik per hoofd van de bevolking. Tegelijkertijd neemt de beschikbaarheid van water af door langere droge periodes. Dit heeft al geleid tot situaties waarin nieuwe grootzakelijke aansluitingen zijn geweigerd vanwege capaciteitstekorten. De overheid maakt daarom beleid op zowel de vraag- als de aanbodzijde van drinkwater. Het RIVM heeft de mogelijkheden voor toename van de drinkwaterproductiecapaciteit onderzocht, terwijl Arcadis en Berenschot de mogelijkheden om de drinkwatervraag te reduceren hebben verkend. Op basis hiervan is het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing opgesteld.Doelen voor gebruik en technologie
Het plan stelt vier doelen. Naast de reductie van drinkwatergebruik door consumenten en zakelijke gebruikers is waterbewust bouwen de standaard geworden voor nieuwbouw en renovatie. Denk hierbij aan het waterzuinig ontwerp van woningen. Tot slot is het doel dat laagwaardig gebruik van drinkwater wordt beperkt, zowel bij de zakelijke gebruikers als bij huishoudens. Er wordt gestreefd naar “juiste kwaliteit voor het juiste gebruik”. Daarmee zijn dan gelijk ook de drie doelgroepen geformuleerd om de waterbesparing te realiseren: 1) huishoudens; 2) nieuwbouw en renovaties en 3) zakelijke gebruikers.
Wie gebruikt wat?
De huishoudens zijn de grootste gebruikers van drinkwater (74%). Binnen de categorie zakelijke gebruikers is de industrie grootafnemer (52%). Zie figuur 1. Het drinkwaterverbruik binnen de verschillende economische activiteiten is zeer divers en laat zich niet eenvoudig in categorieën onderbrengen. Bij het huishoudelijk gebruik is dat beter mogelijk (figuur 2). Het blijkt dat thuiswassen (wasmachine en handwas) in de top-3 staat van grootste waterverbruikers, met 17,5 liter per persoon per dag. Dat is voor de textielservicesector een interessant gegeven, aangezien algemeen bekend is dat professionele textielreiniging veel minder water verbruikt.Hoe nu het gebruik aan te pakken?
In het plan is een uitgebreide tabel met maatregelen opgesteld. Hierbij is een uitsplitsing gemaakt naar de drie doelgroepen en ook is de tijd tot het streefjaar 2035 waarin de doelen gehaald moeten zijn verdeeld in drie tijdvakken. Echter, er is nog niet bepaald welke waterbesparing bereikt zou kunnen worden per maatregel. Wel is geformuleerd wat de uitgangspunten zijn om de uitvoering van het plan zo succesvol mogelijk te maken. De belangrijkste zijn dat men direct aan de slag wil door te starten met onderzoek en bijdrage op basis van vrijwilligheid. De maatregelen worden (pas) dwingend als het moet. Het is een gemeenschappelijke opgave, dus iedereen moet bijdragen, waarbij een rechtvaardige verdeling van de besparingslast is voorzien. Maatregelen die de grootste besparing opleveren tegenover de minste maatschappelijke kosten hebben voorkeur. Eventueel is compensatie mogelijk. In de uitwerking van maatregelen houdt men rekening met regionale verschillen. Het geheel wordt gezien als een proces dat door nieuwe inzichten aangepast kan worden. Voorlopig is er nog geen wet- en regelgeving die gericht is op het realiseren van de doelen. Maar als er onvoldoende voortgang wordt geboekt, gaat dit er wel komen.Maatregelen
Voor huishoudens wordt prioriteit gelegd bij de top-3 van waterverbruik: de douche, toiletspoeling en was. De maatregelen zijn in eerste instantie hoofdzakelijk op het gebied van communicatie, bewustwording en onderzoek. Meer concrete maatregelen zijn bijvoorbeeld de waterbesparende douchekop, korter douchen en de kleine knop toiletspoeling. Voor nieuwbouw en renovatie richten de maatregelen zich op het opvangen en gebruiken van hemel- en grijswater. Grijswater is water afkomstig van het bad, de douche en de wastafel. Er wordt gestreefd naar een waterzuinig ontwerp van woningen. Een eerste stap is om de toiletspoeling van drinkwater naar hemelwater om te zetten. De tweede stap is om voor de toiletspoeling ook grijswater te gebruiken, wat momenteel wettelijk nog niet is toegestaan. Voor zakelijke gebruikers zijn verschillende maatregelen genoemd. Ten eerste moet er inzicht worden verkregen in de verschillende branches door waterscans uit te voeren en benchmarks op te stellen. Drinkwaterbedrijven adviseren hierbij. Een waterscan is een evaluatie van de waterhuishouding, inclusief advies over besparingsmogelijkheden.
Hoe verder
VNO-NCW/MKB-Nederland en VEMW (Vereniging voor Energie, Milieu en Water) zullen samen met relevante brancheorganisaties onderzoek doen naar het besparingspotentieel per sector. Het doel is om generieke maatregelen op te stellen voor het MKB en voor bedrijven die tussen 10.000 en 100.000 m³ per jaar verbruiken. Voor grootverbruikers vanaf 100.000 m³ per jaar worden maatwerkmaatregelen opgesteld.
Het Ministerie van I&W zal onderzoek doen naar de effecten en effectiviteit van het beprijzen of belasten van watergebruik om het verbruik van drink-, grond- en oppervlaktewater te verminderen. Zakelijke gebruikers zullen, waar mogelijk, een andere kwaliteit water dan drinkwater gaan gebruiken.
VEMW heeft een watervisie voor industriële verbruikers ontwikkeld en is bezig deze visie uit te dragen naar de doelgroep, bewustwording te creëren en samenwerking te zoeken met brancheorganisaties.
Het succes van het plan hangt af van continue monitoring en aanpassing. Een coördinatieteam zal de voortgang bijhouden en jaarlijks rapporteren over de ontwikkeling van het drinkwatergebruik, de effectiviteit van ingezette instrumenten en het nakomen van gemaakte afspraken. Op basis van de uitkomsten zal het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing eens per twee jaar worden geactualiseerd.
Uitdagingen en kansen
De uitdagingen voor waterbesparing in de textielservicebranche zitten in het vaststellen van het gemiddelde waterverbruik in de periode 2016-2019, wat vooral voor stomerijen lastig is vanwege het ontbreken van historische gegevens. Er is behoefte aan opheldering over of de waterbesparing in absolute zin (in m³) of per eenheid product (in liter/kg) moet worden gemeten en waar en hoe de waterverbruiken van textielservicebedrijven gerapporteerd moeten worden. Waterscans moeten worden uitgevoerd, waarbij het al dan niet definiëren van generieke maatregelen en/of maatwerk belangrijk is, gezien de brede range in waterverbruik van kleine stomerijen tot grote industriële wasserijen. Daarnaast is inzicht nodig in de kosten (investering in tijd, onderzoek, apparatuur, etc.) en opbrengsten (waterbesparing) die samenhangen met de uitvoering van het Plan.
Er zijn ook kansen, zoals het promoten van het overhevelen van wasgoed van particulieren naar textielservicebedrijven, wat een substantiële bijdrage kan leveren aan het hoofddoel voor huishoudens. Bovendien kan de branche kennis en ervaring beschikbaar stellen aan andere bedrijfstakken om water te besparen, waardoor textielservicebedrijven zich kunnen profileren als deskundigen op het gebied van efficiënt watergebruik en als duurzame bedrijfstak. In samenhang hiermee zouden ook toeleveranciers, zoals van VEMATEX, zich kunnen profileren. ■
