De ontwikkelingen op een rij

Krapte op de arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt verkrapte fors na de coronacrisisperiode. Veel sectoren die weer volledig open mochten zetten vol in op herbezetting van hun arbeids-kapitaal. Alle mogelijke bronnen hiervoor zijn ingezet. Tegelijkertijd neemt de uitstroom aan ouderen toe en wordt nu meer voelbaar dan ooit. Maar een derde fenomeen verdiend aandacht: de bewustwording van eigen economische kracht en gevoel van vrijheid. Meer werknemers nemen afstand van het werken in dienstverband, onder niet passende werktijden en managementstructuren. Zelfstandig ondernemerschap neemt een nieuwe wending. Tegelijkertijd wordt door de Coronacrisis ook voor meer werknemers vrij zijn belangrijker gevonden dan werken. De opvolgende energiecrisis met een forse stijging van het minimumloon zijn nieuwe elementen die de arbeidsvoorwaarden raken.

SER-akkoord

Naast de gevolgen van de coronacrisis en individualisering van arbeid voert de polder een werknemers beschermende agenda. Gebaseerd op het SER-akkoord om flexibele arbeid en de gevolgen van arbeidsmigratie in te perken en werknemers meer inkomenszekerheid en werkzekerheid te bieden. In ruil daarvoor staan tegemoetkomingen voor ondernemers in de planning om arbeid meer lonend te maken en doorbetaling bij ziekte te beperken in duur. De inkomenszekerheid brengt voor 2023 met zich mee dat het wettelijk minimumloon in een klap met ruim 10% verhoogd is. In juli volgt daarop nog de reguliere halfjaarlijkse verhoging. Al met al een flinke uitdaging voor de eigen ambities van de cao Textielverzorging: aantrekkelijke speler zijn op de arbeidsmarkt, flexibiliteit inruilen voor werknemers die sterker gepositioneerd en duurder worden. Een probleem? Nee. Deze routing is al veel eerder opgepakt met vakbonden.

Modernisering arbeidsvoorwaarden

In de voorbije jaren zijn reeds afspraken gemaakt over modernisering van de arbeidsvoorwaarden. Niet alleen invloed op werktijden speelt hierbij een rol maar ook de arbo omstandigheden en duurzame ontwikkeling van werknemers. Een recente sectoranalyse heeft deze behoefte nogmaals in kaart gebracht. Tegelijkertijd met deze ontwikkelingen kampen ondernemers niet alleen met een Coronacrisis maar is er ook een energiecrisis en aanpalende gevolgen van de oorlog in de Oekraïne die onze sector hard raken. Kostenbeheersing voert de boventoon. Dat deze niet alleen gevonden kan worden bij werknemers is van meet af aan helder. De overheid zal zijn steentje moeten bijdragen voor de energie-intensieve sectoren. De energiecrisis raakt ook werknemers hard. Reden dat het minimumloon versneld wordt verhoogd en het arbeidsvoorwaardenoverleg met bonden een andere wending neemt.

Bouw nieuwe cao vertraagd

Koersen op modernisering van de cao blijft hard noodzakelijk. De cao is op meerdere onderdelen niet helder genoeg, op onderdelen overregulerend en niet langer passend bij de hedendaagse productie en daarbij behorende arbeidsverhoudingen in onze sector. Dat vraagt om het bouwen van een nieuwe cao. Een voornemen dat we eind 2021 met vakbonden hebben vastgelegd. De ambities zijn hoog, de realiteit vraagt echter temporisering. Niet in de laatste plaats omdat de crises ons inhalen en het merendeel van onze werknemers te dicht bij het wettelijk minimum loon kwam te staan waardoor de voorgenomen wijziging in ons loongebouw uit de CAO voor 2023 niet meer passend bleek. Het bouwen van de cao is hiermee vertraagd.

Versterking loongebouw 2023

Gekozen is om het hele loongebouw per 1 januari te versterken met drie maatregelen:

• een deel van de eindejaarsuitkering is naar voren gehaald en is geen keuze meer, hiermee stegen de lonen 3%.
• Verhoging van de lonen met een 1,25 EUR
• Verplaatsen van de eerder afgesproken verhoging van 1,35% van maart naar januari.

Al met al konden we hiermee een goed competitief loongebouw met aanpalende arbeidsmarkten overeind houden. De koopkracht voor werknemers steeg hierdoor gemiddeld met 10%, de startsalarissen zelfs met 12%. Werknemers die boven de loonlijn van hun loongroep verdienen krijgen een iets aangepaste stijging doordat de 1,25 EUR een minimum kent van 4%. Het overleg met vakbonden om de cao “open te breken”, deze te verlengen en uitstel te nemen op onze moderniseringsambities en bouw-cao vroeg veel tijd, afstemming en overleg. Ook bij vakbonden heerste prioritering voor een beter salaris.

Loon-prijsspiraal

Maar het vervolg? De onderliggende oorzaken, de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zijn nog volop aanwezig. Ook lijkt een loon-prijsspiraal in wording. De inflatie daalt minder hard dan aanvankelijk verwacht en wordt nu mede veroorzaakt door een algehele stijging van prijzen met een kerninflatie van 5-7%. Vakbonden geven landelijk duidelijke signalen over hun verwachtingen van de loonstijgingen het komende jaar. Wij laten dit nu even achter ons maar moeten waakzaam blijven voor de cao-ronde van 2024. Intussen kunnen we de draad oppakken betreffende de modernisering en het aanpassen van onze arbeidsvoorwaarden op de moderne tijd. Een complex geheel staat ons hier op te wachten.

Toekomst arbeidsvoorwaarden samen bepalen

De toekomst van de arbeidsvoorwaarden gaan we samen bepalen. Hiervoor gaan we de komende maanden in gesprek op alle niveaus in de bedrijven. We gaan praten over vragen zoals: Is het loongebouw wel voldoende zoals nu vormgegeven, wetende dat een groot deel van onze werknemers meer verdiend dat het loongebouw, de zogenaamde boven cao mensen? Moeten er niet meer functiegroepen komen en zijn we competitief voldoende op de arbeidsmarkt van 2024 en verder? Daarachter zit ook de vraag hebben we de juiste arbeidskrachten aan boord en welke opleidingsbehoefte is er naar de toekomstige productievormen en arbeidsvraag? Hoe groot moet ons deel flexibele arbeid wel/niet zijn? Daarnaast de arbeidsomstandigheden, de veiligheid op de werkplek om gezond en met enthousiasme aan het werk te blijven? Wat hebben we daarvoor nodig? En onze mensen die het financieel minder breed hebben, zijn ze wel voldoende financieel weerbaar om ook op dat vlak gezond te blijven. Vraagstukken die mede zijn ingegeven door de sectoranalyse en waarop we samen met werknemers, ondernemingsraden en management antwoorden gaan formuleren op wat nodig is op de dagelijkse werkvloer en waarin de arbeidsvoorwaarden, vakbonden/werkgevers op landelijk niveau hun verder kunnen helpen. Welke veranderingen kunnen dan bijdragen aan het optimaliseren van het dagelijkse proces?

Vervolgstap: duidelijkheid tekst cao

De uitkomsten zijn van belang voor de vorm en inhoud van de nieuwe cao en programma’s ter ondersteuning daarvan. De komende maanden zullen we de cao technisch onder de loep nemen om eerst een aantal tegenstrijdigheden en onduidelijkheden op te lossen. Ook zullen we alle bepalingen over Raltex in een apart cao-document opnemen. Dat geeft een eerste duidelijkheid. Waar mogelijk doen we voor 2024 een eerste aanzet om het loongebouw verder te verstevigen en op werktijden en arbeidsomstandigheden eerste stappen te zetten. Mede op basis van de uitkomsten en interne overleg binnen werkgeverskring.

• Crisis, SER-akkoord en WML stijging bepalen agenda overleg vakbonden: modernisering cao vertraagd
• Lonen stijgen vanaf 2023 met ruim 10% – loonprijs-spiraal en niet passend loongebouw vragen aandacht
• Inhoud toekomst arbeidsvoorwaarden bottem-up vormgeven, samen met werknemers en ondernemingsraden in discussie over uitkomsten sectoranalyse en duurzame inzet arbeidskrachten

Pensioen

Een onderdeel van de aankomende veranderingen op arbeidsvoorwaarden is niet benoemd: pensioen. De Tweede Kamer heeft ingestemd met de nieuwe pensioenwet. Het wachten is op de Eerste Kamer, maar zoals het nu uitziet gaat het collectieve pensioen omgevormd worden naar individuele potjes. Ook bij ons fonds, Bpf MITT zijn de voorbereiding volop in gang. Hierover zijn werkgevers al ruim geïnformeerd en eerste keuzen hebben we gemaakt: de omvorming naar het nieuwe pensioenstelsel moet voor werknemers meer zekerheid op een goed pensioen geven waarbij de kosten voor werkgevers niet langer toenemen. Daarbij is vorm en wie dat moet uitvoeren ondergeschikt. De stappen die genomen worden vanuit Bpf MITT worden door ons begeleid. Als werkgevers moeten we samen met vakbonden met een aantal hiervan ook instemmen. Zodra inhoudelijk meer duidelijk is met begrijpelijke rekenvoorbeelden kunnen deze besluiten genomen worden.

Vervolg

In 2023 zullen we op een aantal momenten vanuit de werkgroep Organisatie en Arbeid alle geïnteresseerden verder informeren. Zodra besluitvorming zich voordoet volgt de gebruikelijke afstemming hiervoor met alle leden.

Heeft u vragen over bovenstaande of anders op het gebied van arbeidsvoorwaarden, opleiding en ontwikkeling of pensioen van uw werknemers neem dan contact op met het secretariaatsbureau.