Op 1 juli 2023 is de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV) textiel van kracht geworden. Deze regelgeving is van toepassing op importeurs, fabrikanten en buitenlandse aanbieders van kleding en huishoudtextiel. Recentelijk heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat besloten om schoenen toe te voegen aan de UPV-textiel, wat naar verwachting per 1 januari 2026 van kracht zal worden. Dit besluit biedt nieuwe kansen voor textielservicebedrijven, waaronder stomerijen en wasserijen.
Doel van het onderzoek
Het Technologisch Kenniscentrum Textielverzorging (TKT) heeft een onderzoek uitgevoerd om inzicht te krijgen in de huidige schoenen-activiteiten binnen de textielservicebranche en om de mogelijke voordelen van de toevoeging van schoenen aan de UPV-textiel te verkennen. Dit artikel bespreekt de bevindingen van het onderzoek en benadrukt de voordelen voor stomerijen en wasserijen.
Wet- en regelgeving
De UPV-textiel richt zich primair op de afvalfase van textielproducten. Producenten en importeurs zijn verantwoordelijk voor het afvalbeheer van de producten die zij op de markt brengen. Het doel is om meer en beter afgedankte textielproducten in te zamelen, te hergebruiken en te recyclen. Met de toevoeging van schoenen aan de UPV-textiel zullen vergelijkbare regels gelden voor schoenen, wat logisch is gezien de overeenkomsten tussen schoenen en textiel.
Verkennend onderzoek van Rebel & Tauw
Het besluit om schoenen toe te voegen aan de UPV-textiel is mede gebaseerd op een verkennend onderzoek uitgevoerd door Rebel & Tauw. Dit onderzoek richtte zich op de schoenketen, de milieu-impact en mogelijke beleidsmaatregelen voor circulariteit. Enkele belangrijke bevindingen zijn:
- Wereldwijd worden jaarlijks ongeveer 22 miljard paar schoenen geproduceerd, waarvan 70 miljoen paar in Nederland.
- De gemiddelde levensduur van schoenen varieert sterk, met werkschoenen, sportschoenen en sneakers die gemiddeld één jaar meegaan.
- Ongeveer 10% van alle nieuw geproduceerde schoenen wordt ongedragen vernietigd, wat een aanzienlijke milieu-impact heeft.
- De gemiddelde CO2-impact van een paar schoenen ligt tussen de 7 en 11 kg CO2-eq, waarbij 70-90% van de totale milieu-impact plaatsvindt tijdens de productiefase.
- Deze bevindingen onderstrepen de noodzaak van maatregelen om de levensduur van schoenen te verlengen en de recycling te bevorderen.
- Als schoenen tussentijds worden schoongemaakt, gerepareerd en worden voorzien van een nieuwe zool, zijn ze wel populair als herbruikbaar item. De Branchevereniging Kringloopwinkels Nederland geeft aan dat er in kringloopwinkels een grote vraag is naar herdraagbare schoenen. Deze vraag kan op dit moment niet worden voldaan, kringloopwinkels hebben zelfs vaak een tekort.
En dat terwijl het huidige hergebruik beperkt is. In 2023 werd 2,5% van de in Nederland afgedankte schoenen hergebruikt in Nederland en Europa. Een doelstelling van 5% voor 2025 en 10% voor 2030 wordt volgens het rapport als ‘realistisch en prikkelend’ beschouwd.
Huidige schoenen-activiteiten
Uit de enquête onder de leden van FTN (wasserijen) en NETEX (stomerijen) blijkt dat een aantal textielservicebedrijven al actief is in de schoenenmarkt. Deze bedrijven onderhouden voornamelijk functionele schoenen zoals veiligheidsschoenen, sportschoenen en sneakers. Naast wassen en reinigen bieden zij vaak aanvullende diensten aan, zoals het vervangen van veters en inlegzooltjes en het verven van schoenen.
Uitkomsten van de enquête
De enquête, verstuurd naar 227 contactpersonen, leverde 21 reacties op (9,2% respons). Enkele belangrijke uitkomsten zijn:
- 23,8% van de respondenten gaf aan schoenen te wassen/reinigen, voornamelijk sneakers, sportschoenen, veiligheidsschoenen en leren schoenen.
- 76,2% van de respondenten heeft geen schoenen-activiteiten, vaak vanwege een gebrek aan vraag of geschikte apparatuur.
- Bijna de helft van de stomerijen verricht schoenen-activiteiten, terwijl dit bij minder dan 10% van de wasserijen het geval is.
- De werkzaamheden die aan de schoenen worden uitgevoerd zijn allemaal te plaatsen binnen de categorieën wassen/reinigen, vervangen veters en inlegzooltjes, verven en reparaties. Er zijn geen andere levensduurverlengde activiteiten met schoenen bekend.
- Belangrijk is om in de uitkomsten van het onderzoek onderscheid te maken tussen stomerijen en wasserijen. Bijna de helft (45%) van de stomerijen verricht schoenen-activiteiten. Het betreft geen grote volumes, maar blijkbaar is het interessant genoeg. De klantenkring betreft particulieren. Er zijn minder wasserijen actief met schoenen, minder dan 10%. Maar er is hier wel sprake van substantiële volumes. De klanten zijn bedrijven.
Deze resultaten tonen aan dat er al enige activiteit is binnen de schoenenmarkt, maar dat er ook veel potentieel onbenut blijft.
Kansen voor textielservicebedrijven
De toevoeging van schoenen aan de UPV-textiel biedt diverse kansen voor textielservicebedrijven:
- Verlenging van de levensduur:
Door schoenen te onderhouden, kunnen textielservicebedrijven bijdragen aan de verlenging van de levensduur van schoenen. Dit sluit aan bij de doelstellingen van de UPV om minder nieuwe producten op de markt te brengen en de afvalstroom te reduceren. - Producthergebruik:
Textielservicebedrijven kunnen een actieve rol spelen in het hergebruik van schoenen. Door ingezamelde schoenen op te knappen en geschikt te maken voor de tweedehands markt, kunnen zij bijdragen aan een circulaire economie. - Samenwerking met schoenmakers:
Een samenwerking tussen textielservicebedrijven en schoenmakers kan leiden tot een totaalpakket voor schoenonderhoud. Dit biedt klanten een breed scala aan onderhoudsdiensten en kan de marktpositie van textielservicebedrijven versterken. - Promotie van schoenenservice:
Het promoten van schoenenservice via social media en andere kanalen kan de bekendheid en vraag naar deze diensten vergroten. Veel consumenten en bedrijven associëren wasserijen en stomerijen momenteel niet met schoenenonderhoud, dus hier ligt een kans om de markt te verbreden.
Conclusies en aanbevelingen
De toevoeging van schoenen aan de UPV-textiel zal naar verwachting leiden tot een grotere vraag naar onderhoudsdiensten voor schoenen. Textielservicebedrijven kunnen hierop inspelen door hun schoenen-activiteiten uit te breiden en te promoten. De aanbeveling is om de schoenenmarkt te overwegen en de benodigde techniek te installeren om schoenen te wassen en te reinigen. Samenwerking met schoenmakers kan een totaalpakket voor schoenonderhoud bieden, wat de marktpositie van textielservicebedrijven verder kan versterken.
Met deze nieuwe ontwikkelingen en kansen kunnen stomerijen en wasserijen hun diensten uitbreiden en bijdragen aan een duurzamere en circulaire economie. Het is een spannende tijd voor de textielservicebranche, en de toekomst ziet er op dit terrein veelbelovend uit.
De resultaten van het onderzoek zijn gratis beschikbaar voor de leden van FTN en Netex. ■
