In een serie van drie gesprekken bespreken we de toekomst van circulair textiel met betrokkenen uit de branche. Wat is hun visie op circulariteit? En welke obstakels komen zij tegen? In deze eerste editie: Gerrit Bouwhuis. Met SaXcell is het hem gelukt om een volledig circulaire vezel te maken.
Gerrit Bouwhuis heeft zijn hele leven in de textielindustrie gewerkt, met name in technische rollen. Later promoveerde hij aan de Universiteit Twente op een onderzoek naar het duurzaam voorbehandelen van katoenen doeken.
“Dat was mijn start in de wereld van duurzaamheid,” vertelt Bouwhuis. Maar eigenlijk begon het veel eerder. “Ik studeerde af aan de textielschool op kostenbesparing in de ververij. Dat ging over minder fouten maken, minder water gebruiken en minder energie gebruiken. Nu zou je die onderwerpen koppelen aan milieu.”
Volgens Bouwhuis wordt er al langer aan duurzaamheid gewerkt dan de meeste mensen denken. “We zagen het alleen niet zo. Het ging namelijk over kostenbesparing en efficiëntie.”
Na zijn promotie ging Bouwhuis als lector aan de slag bij Hogeschool Saxion. Daar onderwees hij op het gebied van duurzaam textiel. Tegelijkertijd ontstond het idee voor SaXcell (Saxion Cellulose).
“Ik stelde voor om van afvalkatoen nieuwe virgin vezels te maken,” zegt Bouwhuis. “Gerrit je weet toch dat dat niet kan. Anders waren er allang mensen mee bezig geweest”, was de reactie op zijn plan. Toch zette Bouwhuis zijn plan door en begon hij met een onderzoek naar een chemische vorm van recycling.
Een gangbare, reeds toegepaste vorm, van textielrecycling is mechanisch. Dan wordt textiel uit elkaar getrokken tot er vezels overblijven. Die vezels zijn meestal te kort en minder sterk, waardoor nieuwe vezels toegevoegd moeten worden. “Dat is het gangbare beeld van textielrecycling vandaag de dag,” licht Bouwhuis toe.
Bouwhuis ging met zijn team aan de slag om op een chemische manier afvalkatoen geschikt te maken als grondstof voor nieuwe vezels. Het was moeilijk om financiers te vinden voor het project. “Mensen dachten dat het technisch onmogelijk was,” zegt Bouwhuis. “Ook was er geen vertrouwen in de ontwikkeling van de technologie.”
Maar Bouwhuis en zijn team bewezen het tegendeel. Het lukte om in 2015 een eerste batch van vijftig kilo SaXcell pulp te produceren, waarvan vezels gemaakt kunnen worden. Bouwhuis benadrukt dat samenwerken in de keten van belang is bij zulke projecten. “Dingen kunnen namelijk sneller gaan, omdat aandeelhouders belang hebben bij het project. We hebben vanaf het begin de industrie erbij betrokken. Dat is superbelangrijk.” Dat vertaalde zich in een samenwerking met de Zwitserse spinnerijmachinebouwer Rieter en textielproducent Wevotex en haar afnemer Blycolin.
SaXcell samples op Heimtex
“Na een meting kwamen zij erachter dat de vezels gemaakt van ons product sterker waren dan het basisproduct”
Een lading gerecyclede pulp werd vervolgens opgestuurd naar Zwitserland. “Na een meting kwamen zij erachter dat de vezels gemaakt van ons product sterker waren dan het basisproduct,” vertelt Bouwhuis. Een unicum in de wereld van recycling. Ook Wevotex en Blycolin waren onder de indruk. “We kregen een telefoontje of we naar Turkije wilden komen, daar produceerde zij hun textiel. Er kon namelijk iets niet kloppen. De vezels konden onmogelijk gerecycled zijn, want het materiaal was zo mooi.”
Met een aantal grote partners aan boord werd het mogelijk om op grotere schaal te produceren. In januari dit jaar is de eerste tien ton vezels gemaakt en verkocht. “We wachten nog op de feedback, maar de geluiden die we horen zijn positief,” vertelt Bouwhuis. Nu zoekt SaXcell naar investeerders om de productie van gerecyclede vezels groot aan te pakken. “Dat doen we het liefst zo dicht mogelijk bij de bron. Dat is ofwel bij het textielafval of de fabriek die de vezels maakt. Voor ons is het niet rendabel om de vezels te maken. Wij willen de kennis leveren om de pulp te kunnen maken, zodat iedereen op locatie, daar waar dat het meest efficiënt is, de vezels kan produceren.”
Duurzaam textiel voor 9 miljard mensen
Her en der worden er dus successen geboekt in de richting van circulair textiel. SaXcell is daar een mooi voorbeeld van. Toch signaleert Bouwhuis nog een aantal obstakels die het circulair maken van textiel moeilijker maken.
“Het volume ingezameld textiel moet omhoog. Nu zamelen we maar een relatief klein deel in.” De ingezamelde kleding moet vervolgens groen gesorteerd worden, legt Bouwhuis uit. “Het meest duurzaam is als je kleding helemaal niet hoeft te verwerken of bewerken, maar je het nog een tweede leven kan geven. Goede tweedehands kleding moet opnieuw worden verkocht. En het minderwaardig materiaal wat overblijft kunnen recyclers zoals SaXcell mee aan de slag.”
Gerrit Bouwhuis in 2017: eerste samples
“Textiel dat langer meegaat, moet vaker gewassen worden, daar verdienen textielservicebedrijven aan”
Ook moet de milieu-impact van kleding omlaag, vindt Bouwhuis. “Maak het veel duurder. We moeten af van fast-fashion. Mensen hebben niet zoveel textiel nodig. Veel kledingstukken verdwijnen na twee keer dragen in de prullenbak, terwijl de meeste textiel van dusdanige kwaliteit is dat je het 30 tot 50 keer kan wassen.” Volgens Bouwhuis is textiel dat langer meegaat ook in het voordeel van de textielverzorgingssector. “Textiel dat langer meegaat, moet vaker gewassen worden, daar verdienen textielservicebedrijven aan.”
De Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV) bepaalt dat inkopers van textiel moeten betalen over de hoeveelheid textiel die ze inkopen. Op deze manier wordt er aangezet tot hergebruik en recycling. Tegelijkertijd is een doel van de UPV om het gebruik van gerecycled textiel te stimuleren. Voor dat laatste doel mist Bouwhuis de motivatie voor een inkoper. “Bedrijven die gerecyclede producten inkopen moeten een incentive krijgen, zoals een X procent korting op de UPV. Het is toch raar dat je ook moet betalen als je gerecycled textiel inkoopt en dus aan de doelstelling voldoet.”
Daar komt nog bovenop dat gerecycled textiel een stuk duurder is, momenteel zo’n 40 à 50 procent. Dat maakt voor inkopers de stap nog groter om over te stappen op circulair textiel. “In gerecycled textiel zitten veel researchkosten en het wordt nog niet op grote schaal geproduceerd,” aldus Bouwhuis. “Dat zal in de toekomst veranderen, maar hergebruikt textiel blijft duurder, omdat er meer stappen nodig zijn om het te produceren.”
Als laatste ziet Bouwhuis de enorm groeiende wereldbevolking als een obstakel. “In 2050 stijgt de wereldbevolking naar zo’n 9 miljard, een stijging van 21 procent. Dan heb je ook 21 procent meer textiel nodig. Dan weet je dat de vraag naar vezels toe blijft nemen.” Als al die mensen van duurzaam textiel moeten worden voorzien is er nog een hoop werk aan de winkel.
Pilot Plant Goor
‘Voor mij voelt het als een plicht’
Ondanks de obstakels die nog overwonnen moeten worden kijkt Bouwhuis positief naar de toekomst van circulair textiel. “Al die oplossingen bij elkaar moeten de wereld leefbaar houden. Als we niet gaan bewegen als maatschappij gaat het mis. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst. Die verplichting heb je.”
“Als je als bedrijf nu geen stappen op het gebied van duurzaamheid zet, ga je achter de feiten aanlopen. Op korte termijn moet je kijken naar mogelijke verbeteringen, maar je moet ook nadenken over structurele oplossingen. Als je begint als een probleem zich aandient ben je te laat.” “Spinners en wevers hebben heel goed door dat duurzaamheid belangrijk is, maar als de industrie even tegenvalt nemen de investeringen direct af. Terwijl de consumptie van textiel wel doorgaat.” Daarom verkondigt Bouwhuis dat veel investeringen in duurzaamheid, ook kosteneffectief zijn en dus een investering in winstgevendheid zijn.
In SaXcell heeft Bouwhuis een groot vertrouwen. “Dat gaat zeker lukken. Voor mij voelt het als een plicht. Ik heb vier kleinkinderen. Als mensen stoppen met dit soort alternatieven, wat voor toekomst hebben zij dan?”
Inmiddels is Bouwhuis teruggetreden als CEO van SaXcell en gepensioneerd. Sinds het overlijden van Henk Gooijer die jarenlang werkte voor TKT (Technologisch Kenniscentrum Textielverzorging) is Bouwhuis voor een deel betrokken bij het kenniscentrum. “Het is hartstikke leuk om nog betrokken te blijven,” aldus Bouwhuis.
SaXcell samples
Het vervolg van deze serie is te lezen in de volgende uitgaves van Textielbeheer. Paula Gerritsen van Spinning Jenny, ontwikkelaar van duurzame garens en Jan Lamme van textiel recycling-en-upcycling-bedrijf Cibutex.
